Przedmiot ‘język obcy drugi’, czyli w naszym liceum język francuski, hiszpański, niemiecki oraz rosyjski, należy postrzegać jako o f e r t ę (edukacyjną), z której uczniowie powinni w pełni korzystać. Jednakże różnorakie czynniki, tj. przykładowo dotychczasowa wiedza i kompetencja językowa nabyta na poprzednim etapie edukacyjnym, potencjał kognitywny, (wewnętrzna) motywacja, atmosfera podczas zajęć, a wreszcie profil klasy i związane z nim obciążenia przedmiotami realizowanymi w zakresie rozszerzonym wpływają w dużym stopniu na to, czy i jakim zakresie uczniowie z tejże oferty korzystają.
W obliczu tego nauczanie języka obcego drugiego należy w głównej mierze traktować jako stwarzanie przez nauczyciela okazji do uczenia się. Efekt w wymiarze edukacyjnym zasadniczo zależy natomiast od tego, w jaki sposób sam uczeń współkształtuje lekcje, angażując się w ich przebieg, czy stosuje omówione podczas lekcji techniki i strategie uczenia się, ile czasu poświęca w domu na wykonanie zleconych zadań oraz czy efektywnie poszerza swoją kompetencję leksykalno-gramatyczną, korzystając między innymi z aplikacji Quizlet/Klett umożliwiającej utrwalanie słownictwa (w tym kolokacji).
Z punktu widzenia teorii uczenia się oznacza to więc, że uczenie się języka obcego drugiego należy rozumieć w naszym liceum jako aktywny, poddawany samokontroli i indywidualny proces, z tym że nauczyciele mają na niego r e a l n y wpływ między innymi poprzez:
- omawianie w 1. klasie technik uczenia się słownictwa i strategii czytania i słuchania tekstów, a następnie permanentne zachęcanie uczniów do systematycznego korzystania z nich; Przykładowo, na początkowym etapie przyswajania języka obcego duże problemy sprawia uczniom rozumienie tekstów ze słuchu, ponieważ słuchanie odbywa się pod presją czasu. Dlatego w celu efektywnego rozwoju sprawności słuchania ze zrozumieniem nauczyciel powinien uwrażliwić uczniów na to, że większość w/w tekstów jest tak skonstruowana, że zawiera również nieistotne oraz powtarzające się informacje. Teksty te nazywane są redundantnymi, co oznacza, że pojawiają się w nich kilkakrotnie te same informacje wyrażone w inny sposób, tj. poprzez proste parafrazy, synonimy itp. Nauczyciel powinien zatem informować uczniów, że te redundantne informacje umożliwiają im uzupełnienie luk w zrozumieniu, a ponadto nie muszą oni w wytężony sposób słuchać całego tekstu – zgodnie z zasadą, że słuchamy tak intensywnie, jak to jest konieczne.
- aktywowanie w ramach pre-reading/ pre-listening activities posiadanej przez uczniów wiedzy
i kompetencji językowej oraz wiedzy interdyscyplinarnej;
- wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (w tym między innymi aplikacji Quizlet, Babbel czy też Canva do tworzenia komiksów, itd.);
Technologie informacyjno-komunikacyjne wspierają nauczycieli w stwarzaniu uczniom warunków do „zanurzania się” w języku obcym, a tym samym do efektywnego uczenia się. A różnorodność oraz dostępność TIK przeznaczonych do uczenia się języków obcych umożliwia skuteczny rozwój zarówno czterech sprawności językowych, jak i kompetencji leksykalno-gramatycznej.
- wizualizowanie przekazywanych fenomenów gramatycznych;
- wykorzystywanie treści/ zadań wywołujących konflikt kognitywny;
- konstruktywne obchodzenie się z popełnianymi przez uczniów błędami językowymi.
Skoro więc język obcy drugi postrzegany jest w liceum jako oferta, z której uczniowie w zależności od podanych powyżej czynników korzystają w różnoraki sposób, to ich kompetencja językowa jest również różna, tym bardziej że w skład tej samej grupy językowej wchodzą uczniowie realizujący odmienne przedmioty rozszerzone. Ogólnie rzecz ujmując, kompetencja ta jest przejściowa, niestabilna, niekompletna i bezustannie dynamiczna, a ponadto ulega stagnacji (tzw. fosylizacji) na pewnym etapie przyswajania języka – szczególnie w klasach maturalnych po zadeklarowaniu przez uczniów zdawania języka angielskiego na egzaminie dojrzałości. Kompetencja językowa, której immanentną cechę stanowi (krótki) interwał czasowy, jest więc przykładowo sumarycznie lepiej rozwinięta w przededniu zapowiedzianego testu leksykalno-gramatycznego.
Powyższe stwierdzenia pozwalają zatem uznać, że nauczyciel języka obcego drugiego nie powinien bynajmniej a n t y c y p o w a ć porażki edukacyjnej ucznia na danym (obecnym) etapie akwizycji języka obcego drugiego.
Przy założeniu, że język obcy drugi stanowi ofertę skierowaną do uczniów, nauczyciel języka drugiego obcego powinien doceniać przykładowo bardzo aktywny udział ucznia w przebiegu danej lekcji, opanowanie kilku kluczowych słów oraz k o l o k a c j i z danego zakresu tematycznego czy też sformułowanie przez ucznia – również z wykorzystaniem strategii komunikacyjnych (kompensacyjnych) – krótkiej wypowiedzi na temat będący obiektem jego zainteresowań czy pasji, itp.
Warto jednak, aby każdy uczeń traktujący język obcy drugi jako ofertę, miał na uwadze powiedzenie niemieckiego poety J.W. Goethe „Wie viele Sprachen du sprichst, sooft mal bist du Mensch”, czyli: Ile języków znasz, tyle razy jesteś człowiekiem.
(Powyższy tekst, zredagowany przez nauczyciela języka niemieckiego, stanowi podsumowanie spotkania zespołu przedmiotowego nauczycieli języka obcego drugiego, zorganizowanego z okazji zbliżających się Dni Otwartych Szkoły).
