Wśród majowych rocznic rzadko wymienia się dzień 12 maja. A przecież jest to data szczególnie ważna w historii naszego kraju. Dokładnie 85 lat temu zmarła jedna z najbardziej znaczących i zarazem najbardziej kontrowersyjnych postaci w naszej historii – Józef Piłsudski. Dokładnie dziewięć lat wcześniej przeprowadził on udany zamach stanu, zalegalizowany co prawda później przez Sejm, ale który jednak otworzył drogę do budowy autorytarnego systemu władzy w II Rzeczpospolitej.
Jest paradoksem, że kult Marszałka pojawił się ponownie w Polsce po 1989 roku, gdy Polska powróciła na drogę demokratycznego rozwoju. Powróciła nie po 45, a po 63 latach. System władzy, który stworzył Józef Piłsudski po przejęciu faktycznej władzy w Polsce, niewiele miał bowiem wspólnego z istniejącą wcześniej, i po roku 1989, demokracją parlamentarną. I nie zmienia tego stanu rzeczy fakt, że w porównaniu z innymi państwami, a zwłaszcza naszymi największymi sąsiadami, represje wobec opozycji były czasowe i dość ograniczone.
Józef Piłsudski miał wielkie zasługi w odzyskaniu niepodległości przez Polskę, chociaż nie sposób nie zauważyć, że o powrocie Polski na mapę Europy zadecydował zbieg wyjątkowo dla nas wówczas szczęśliwych okoliczności, na które żaden z Polaków nie miał większego wpływu. Każdą postać trzeba jednak oceniać przez pryzmat całego życia, a nie wyłącznie wybranego, najbardziej chwalebnego albo najbardziej ponurego okresu publicznej działalności. W przeciwnym razie tworzymy fałszywy obraz historii, która tym samym nie może spełnić swojej podstawowej roli – być nauczycielką życia.
